Yetki Belgesi ve Faaliyet İzinleri Yatırım

Başkanlığınboşalması durumunda ilgili Bakan, atama yapılıncaya kadar, Başkan olaraküyelerinden birini vekâleten görevlendirir. İdari para cezalarının verilmesini gerektirenfiillerin tekrarı halinde, verilen para cezası iki katı, ikinci ve müteakiptekrarlarda üç katı artırılarak uygulanır. Bu cezaların verildiği tarihtenitibaren iki yıl içinde idari para cezası verilmesini gerektiren aynı fiilişlenmediği takdirde önceki cezalar tekrarda esas alınmaz. – Birliğin zorunlu organları,genel kurul, yönetim kurulu ve denetleme kuruludur. – Sermaye Piyasası Kanununun27 nci maddesine ikinci fıkrasından sonra gelmek üzere aşağıdaki iki yenifıkra eklenmiş, üçüncü fıkrası beşinci fıkra olarak teselsül ettirilmişve dördüncü fıkrası metinden çıkarılmıştır.

Her ara dönemde verilecek temettü avansı bir önceki yıla ait bilanço karının yarısını aşamaz. Önceki dönemde ödenen temettü avansları mahsup edilmeden ilave temettü avansı verilmesine ve temettü dağıtılmasına karar verilemez. Temettü avansı dağıtımına karar verilmesinde ve avansın ödenmesinde Türk Ticaret Kanununun, bilanço ve gelir tablosunun kabulüne ve kârın dağıtılmasına ilişkin olup, bu madde hükmüne aykırı olan hükümleri uygulanmaz. Hukuki sorumluluk doğuran hallerin varlığı halinde, pay sahipleri, yönetim kurulu üyeleri, denetçiler kurul tarafından kararın ilanından itibaren otuz gün içinde, 12 nci maddenin altıncı fıkrasındaki esaslar çerçevesinde iptal davası açılabilir. Kurul, ya doğruluk incelemesi dahil bilanço ve gelir tablolarını denetleme ve düzeltmeye yetkilidir. Bu fıkranın uygulanmasına ilişkin esaslar Kurul tarafından belirlenir. Önceki dönemde ödenentemettü avansları mahsup edilmeden ilave temettü avansı verilmesine vetemettü dağıtılmasına karar verilemez. Temettü avansı dağıtımına kararverilmesinde ve avansın ödenmesinde Türk Ticaret Kanununun , bilanço vegelir tablosunun kabulüne ve kârın dağıtılmasına ilişkin olup, bu maddehükmüne aykırı olan hükümleri uygulanmaz. Hukukîsorumluluk doğuran hallerin varlığı halinde, pay sahipleri, yönetim kuruluüyeleri, denetçiler ve Kurul tarafından kararın ilânından itibaren otuzgün içinde, 12 nci maddenin altıncı fıkrasındaki esaslar çerçevesinde iptaldavası açılabilir. Kurul, yasalardan kaynaklanan yükümlülüklerin doğrulukincelemesi dahil bilanço ve gelir tablolarını denetleme ve düzeltmeye yetkilidir.Vergi Usul Kanununun vergi incelemesine ilişkin hükümleri saklıdır.

Fon, sermaye piyasası araçlarının kaydınıtutmakla görevli merkez tarafından idare ve temsil olunur. Fonun yönetimve çalışma esasları kurulca çıkarılacak bir yönetmelikle belirlenir. – 2499 sayılı Kanunun değişik46 ncı maddesinin birinci fıkrasının Anayasa Mahkemesi kararıyla iptaledilen (c), (g), (h), (i) ve (j) bentleri ile ikinci, üçüncü ve dördüncüfıkra hükümleri aşağıdaki şekilde yeniden düzenlenmiş, birinci fıkranın(a) ve (f) bentleri değiştirilmiş, bu fıkraya (k) bendi ve maddeye ikifıkra eklenmiştir. Kurul, sermaye piyasası araçlarının alımve satımının yapıldığı diğer teşkilâtlanmış piyasaların kuruluşuna ve bunlarıngüven, açıklık ve kararlılık içinde faaliyet göstermesinin sağlanmasınailişkin düzenlemeler yapmaya yetkilidir. Kanun Tasarısının 21 inci maddesi, tedricitasfiyenin başlangıcında, hisse senedi yatırımcılarına yapılacak avansödemesi tutarının, Kanunun yürürlüğe gireceği tarih gözetilerek yenidenayarlanması amacıyla rakamsal değişiklik yapılması; yatırımcıların alacaklarınıfondan almalarından sonra, fonun yaptığı masrafların ödenmesinden önce,aracı kurumun varsa kamu alacağının ödenmesi hükmünün fıkraya eklenmesi,önerilmektedir. Böylece özellikle vergi ve benzeri kamu alacaklarına önceliktanınması amaçlanarak yeniden düzenlenmiştir. Tedricî tasfiye kararı verilmesi üzerine,aracı kurumun ödemelerinin durması ve mal varlığının sadece Fon tarafındankullanılabilmesi öngörülmüştür. Kurul, hakkında tedricî tasfiye kararıverilen aracı kurumun yönettiği portföylerin yönetimini, bir başka kuruluşadevrine karar verebilecektir. Böylece portföye iştirak edenlerin mağdurolması önlenmek istenmiştir. Eğer söz konusu portföy bir yatırım ortaklığıveya yatırım fonu bünyesinde ise ve 46 ncı maddenin (h) bendindeki koşullaroluşmuşsa, bu kuruluşlar hakkında da tedricî tasfiye kararı verilebilecekya da iflas isteminde bulunulabilecektir. Sermaye piyasası kurumlarının malî durumlarınınbozulmasında, yöneticileri ile büyük ortaklarının kişisel hataları ya dahukuka aykırı fiilleri önemli rol oynamaktadır.

Fona aracı kuruluşlarca yatırılacak yıllıködentilerin tutarı, yıllık hisse senedi işlem hacimlerinin parasal miktarınınonbindebirini aşmayacak şekilde Kurulca belirlenir. Kurul bu azami sınırıaşmamak kaydıyla; aracı kuruluşların türü ve risk durumları itibariyleayrı ayrı belirleyeceği oranlar üzerinden ödeme yapılmasını istemeye yetkilidir. Kurul bu madde kapsamında kaydı tutulacakhakları, bu hakların bağlı olduğu sermaye piyasası araçlarını, türlerive ihraççıları itibariyle belirleyebilir. Kurul, bu madde kapsamında kaydı tutulacakhakları, bu hakların bağlı olduğu sermaye piyasası araçlarını, türlerive ihraççıları itibariyle belirleyebilir. – Kanunun 36 ncı maddesindekideğişiklikle, gayrimenkul yatırım ortaklıklarının kuruluş ve sermaye artırımlarında,aynî sermaye konulması imkânı getirilmektedir. Diğer yandan, mevcut uygulamada, bütünbankalar aracı kurum kurarak sermaye piyasası faaliyetlerinin önemli birkısmını aracı kurumlara devrettiklerinden, bankaların sermaye piyasasındakikonumlarını düzenlemek, ihtiyaç ve gelişmelere göre Kurul tarafından yenidendüzenlenmesi olanağının Kurul’a tanınması için birinci fıkra hükmü yenidendüzenlenmiştir. Bu sayılanlar dışında kalan anonim ortaklıklar kayıtlı sermaye sistemini kabul edip etmemekte serbesttirler. Bu hüküm, yönetim kurulu üyeleri (veya bu üyelerin vekili oldukları kişiler) ile kooperatif tüzel kişiliği arasında gerçekleştirilen yasak işlemleri kapsamaktadır. Bu şekilde arsa alımı gerçekleştirmeyen yönetim kurulu üyelerinin hukuki ve cezai sorumluluğu söz konusudur. Kooperatif ana sözleşmesinin “genel kurulun görev ve yetkileri” başlıklı 23. Maddesine göre “Gayrimenkul alımında ve satımında takip edilecek usul ile alınacak gayrimenkulün niteliğini, yerini ve azami fiyatını, satılacak gayrimenkulün asgari fiyatını belirlemek” genel kurulun görevidir.

• Yönetim kurulu üyeleri ile memur, müstahdem ve işçilere kardan pay dağıtılabilmesi için esas sözleşmede hüküm bulunması şarttır.
• Kurulca düzenlenmesi öngörülen mali tablo ve raporlar ile, bağımsız denetlemeye tabi olunması durumunda bağımsız denetim raporu Kurulca belirlenen usul ve esaslar dahilinde Kurula gönderilir ve kamuya duyurulur.
• Sermaye piyasası araçları ve bunlara ilişkin haklar; özel hukuk tüzel kişiliğini haiz bir Merkezi Kayıt Kuruluşu tarafından kayden izlenir.

Özel bir yöntem olan tedricîtasfiyede, Türk Ticaret Kanununun ve İcra ve İflas Kanununun tasfiyeyeilişkin hükümleri uygulanmamaktadır. Böyle bir özel tasfiye yönetimineihtiyaç duyulmasının nedeni, genel hükümlerdeki tasfiye prosedürünün sermayepiyasasının yapısına uymaması, piyasada güven ilkesinin zedelenmesine yolaçmasıdır. 1997 yılının ilk yarısına kadar geçen dönemde, on üç tane aracıkurum için iflas davası açılmış, sadece üç tanesindeiflas idaresi oluşturulmuş ve hiçbirinde tasfiye tamamlanamamıştır. Bunedenle binlerce yatırımcı mağdur olmuş ve genelde de sermaye piyasasıyatırımcılarında kurumlara karşı güvensizlik oluşmuştur. Ortaya çıkan butablo, sermaye piyasasının sağlıklı temeller üzerinde işleyebilmesini sağlamakbakımından, başta aracı kurumlar olmak üzere sermaye piyasası kurumlarındaözel tasfiye yöntemi belirlenmesini zorunluluk haline getirmiştir. Kanunun 47 nci maddesinin (a)bendinde,sermaye piyasasına ve yatırımcılara en ağır zararları verebilecek fiillersuç olarak tanımlanmıştır. Bu fiilleri işleyen kişilerin sermaye piyasasıaraçları üzerinde işlem yapmaya devam etmeleri, piyasa ve yatırımcılariçin son derece sakıncalıdır. İşte söz konusu sakıncayı giderebilmek amacıyla,46 ncı maddeye eklenen bir bent ile, anılan fiilleri işlediği tespit edilenkişilerin borsalarda işlem yapmalarının geçici veya sürekli olarak önlenmesineyönelik tedbirleri alma yetkisi Kurul’a tanınmıştır. 22 nci maddeye eklenen (r) bendi ile, baştagayrimenkul yatırım ortaklıkları olmak üzere sermaye piyasasındaki bellinitelikteki işlemlerde değerleme yapmakla görevli kuruluşlar olan ekspertizkurumlarına ilişkin koşulları belirlemek konusunda Kurul’a yetki tanınmıştır.Böylece söz konusu kurumların faaliyetlerinin yasal çerçevesinin çizilmesinede olanak tanınmaktadır. Yürürlükteki mevzuata göre ticaret ortaklıklarıve bu arada anonim ortaklıklar ancak “iş yılı” sonunda düzenlenen bilançoyagöre ve herhalde genel kurulun (diğer şirketlerde ortaklar kurulunun) bilanço,kâr ve zarar hesabının kabulüne ve kârın dağıtımına ilişkin kararına müstenidenkâr dağıtabilirler. Bunun dışında ortaklara yapılan her ödeme safi kârdankaynaklansa bile, emredici hükümlerle men edilmiş bulunan “sermayenin ortaklaraiadesi” anlamını taşır.

“a) Kurul Başkan ve üyelerinin aylık ücretleri,en yüksek Devlet memurunun her türlü ödemeler dahil ücretlerinin iki katınıgeçmemek üzere, ilgili Bakanın önerisi üzerine Bakanlar Kurulunca belirlenir.Ayrıca, Kurul Başkan ve üyelerine yılda dört ikramiye ödenir. Ancak, biryılda ödenecek ikramiyelerin yıllık toplamı, en yüksek Devlet memurunabir yılda ödenecek ikramiyelerin toplam miktarını geçemez. En yüksek Devletmemuruna ödenenlerden Gelir Vergisine tabi olmayanlar bu Kanuna göre deGelir Vergisine tabi tutulmazlar. Her ne ad altında olursa olsun, bunundışında herhangi bir ödeme yapılmaz. – Sanayi ve Ticaret Bakanlığıncabir veya birden çok ürünün işlem göreceği il, bölge veya ülke düzeyindefaaliyet göstermek üzere ürün ihtisas borsaları açılabilir ya da kurulabilir.Bunlarınkuruluşunda, çalışma alanlarının genişletilip daraltılmasında birliğingörüşü alınır.

– Bu Kanunla verilen görevleriyapmak ve yetkileri kullanmak üzere kamu tüzel kişiliğini haiz, idarî vemalî özerkliğe sahip Sermaye Piyasası Kurulu kurulmuştur. Ürün ihtisas borsalarının mevcut bir borsadaaçılmasında ve yeni bir borsa olarak kurulmasında, borsanın işlem hacmive derinliği, arz ve talebe bağlı olarak gerçekleşecek spot alım satımyöntemleri ile gerekli hizmet birimlerinin mevcut olup olmadığı, fiziksel,kurumsal ve finansal alt yapı ile uzman personel yeterliliği gibi hususlargöz önünde bulundurulur. Defter ve kayıt tutmayanlar, defterve kayıtlarda gerçeğe aykırı hesap açan veya kayıt tutanlar ve bunlardaher türlü muhasebe hilesi yapanlar. Fon varlığı rehnedilemez, teminat gösterilemez,üçüncü şahıslar tarafından haczedilemez. Kurul, bu madde kapsamındaki borsaların,piyasaların ve diğer teşkilâtlanmış piyasaların izleme ve denetim merciidir. Kanun Tasarısının 26 ncı maddesinde geçen“Merkez” ibaresinin, Kanunun 10/A maddesinde yapılan değişikliğe paralelolarak “Merkezî Kayıt Kuruluşu” olarak değiştirilmesi kabul edilmiştir. İdarî müeyyideler de cezaî müeyyidelergibi hukuk düzeninin teminatıdır. Ancak bir yönü ile kişiyi cezalandırmayıamaçlayan cezaî müeyyidelerden farklı olarak idarî müeyyideler, kamu idaresi,kamu maliyesi, toplum sükunu ve genel sağlık ve kamu maliyesini korumayayönelik kabahat türünden fiillerdir.

Ortaklık unvanında kayıtlı sermaye ve çıkarılmış sermaye miktarının yer alması halinde, her sermaye artırımında unvanın değiştirilmesi gerekeceğinden SerPK’nın ilk tasarısında yer alan bu yöndeki bir hüküm doktrinde kabul görmemiştir. Kamuyu aydınlatma bakımından sadece unvanın kullanıldığı belgelerde kayıtlı ve çıkarılmış sermayenin gösterilmesinin faydalı olacağı ifade edilmiştir[58]. Nitekim SPK’da halka açık anonim ortaklıklar için TTK’dan ayrı bir ticaret unvanı düzenlemesi getirmemekle birlikte, kayıtlı sermayeli anonim ortaklıkların unvanlarının kullanıldığı belgelerde çıkarılmış sermaye miktarının gösterilmesi zorunlu hale getirilmiştir(SerPK m. 12/IV)[59]. Madde 5- Emeklilik sözleşmesinde belirtilen esaslar dahilinde, şirket nezdinde katılımcı adına açılan bireysel emeklilik hesabına katkı yapılır. Şirket, katkı paylarını, en geç şirkete intikalini takip eden ikinci iş gününde yatırıma yönlendirmek zorundadır. Katılımcı, emeklilik sözleşmesinde yer alan şartlar çerçevesinde, katkı payını birden fazla fon arasında paylaştırabilir. Katılımcı, bireysel emeklilik hesabındaki birikimlerinin başka bir emeklilik şirketine aktarılmasını talep edebilir. Aktarım talebinde bulunulması halinde şirket, bildirimin ulaşmasından itibaren en geç on iş günü içinde talebi yerine getirmekle ve birikimlerle birlikte hesaba ilişkin bilgi ve belgeleri aktarmakla yükümlüdür. Başka bir şirkete aktarım talebinde bulunulabilmesi için şirkette en az bir yıl süreyle kalınmış olması gereklidir.